Een goed boek laat je anders naar de wereld kijken
Nederlands 2/4 (vaktijdschriftartikel 1)
Groot nieuws in het Nederlandse plaatsje Meppel! Daar werd er een gloednieuwe mediatheek opgericht om de dalende trends van de leesmotivatie en -vaardigheid te weerhouden en te doen omkeren. Hoe ze dat aangepakt hebben, vertel ik je nu!
Kijken,
denken, doen!
De recente onderzoeken tonen aan dat het niet goed gaat met
de leesvaardigheden in combinatie met de leesmotivatie, -houding en -plezier
van de leerlingen. Scholengemeenschap ‘Stad & Esch’ sloegen de rode
balpennen in elkaar om een bruisende mediatheek te ontwikkelen.
Uit de observaties en evaluaties merkte het schoolteam de grootste oorzaken op om leerlingen te motiveren en stimuleren om kennis te maken met boeken, deze te lezen en ermee aan de slag te gaan. De volgende succesfactoren en hun bedoelingen zorgden voor een ware ommekeer.
Bron: Koobs, R., & Boertien, M. (2023). Het belang van een mediatheek voor leesbevordering: ‘Een goed boek laat je anders naar de wereld kijken’. https://lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltm/article/view/2370/1922
De koppeling van de leesbevordering aan de leesvaardigheid ter functie van een schoolbreed taalbeleid verdient een extra toelichting. Binnen dit beleid zullen de docenten van meerdere deelscholen werken aan lesinhouden en werkvormen waarin de taalvaardigheid van leerlingen centraal komen te staan en gestimuleerd worden. Zo vormen de leerkrachten een hecht team met een visie: de leesvaardigheid bevorderen.
Kijk
nooit oppervlakkig naar je realisatie, maar probeer steeds te vernieuwen en te
verbeteren
Na het werken met deze nieuwe mediatheek waren er direct
enkele positieve gevolgen: meer en meer leerlingen bezochten de plaats om boeken
te zoeken en uit te lenen, hun huiswerk te maken en te studeren. Door de extra
plaatsmogelijkheden konden volledige klassen de mediatheek bezoeken en
toelichting krijgen over het efficiënt zoeken naar leesvoer of
onderzoeksmaterialen. Dit zijn dan de directe gevolgen, want er zijn nog
vervolgstappen te zetten. Hieronder kan je ze vinden:
Zoals Adriaan van Dis het volgende citaat liet vereeuwigen op de ramen van de opening van de mediatheek: ‘Een goed boek laat je anders naar de wereld kijken’. Komt de uitspraak je bekend voor? In ieder geval ben ik ervan overtuigd om deel te nemen aan zo’n mediatheek als leerkracht Nederlands en geschiedenis. Nu de collega’s nog mocht er nog geen informatiecentrum op de school aanwezig zijn. Al zal ik me wel moeten houden aan het budget van de school om boeken en ander lees- en opzoekvoer te kunnen kopen …
Gouden
tips voor mijn verdere klaspraktijk, maar ook enkele bedenkingen …
Het vaktijdschriftartikel geeft de lezer en toekomstige
leerkrachten extra tips mee om het leesgedrag van leerlingen te stimuleren. Deze
actiepunten wil ik graag meenemen naar mijn eigen klaspraktijk. Zelf zag ik
tijdens mijn korte stage een krachtige leesomgeving met vaste leesmomenten,
afspraken en taken. Zo was er een beurtrol voor het gebruik van de zitzakken,
het vertellen over jouw boek, de leestent, enzovoort. Dit was natuurlijk de
lagereschoolwerking, maar in het middelbaar kan je de leerlingen ook zo’n
andere leeshoudingen laten aannemen en werken met bepaalde taken en afspraken
(bv. boekenspeeddate, kleine verwerking, …).
Zo houd je best rekening met het competentieniveau en de
leesvoorkeuren van de leerlingen, want het leesgedrag wordt beïnvloed door de
leeskeuze, -verwachting en -houding. Akkoord, je kan moeilijk bepaalde genres
of teksttypen achterwege laten puur omdat de leerling het niet interesseert.
Soms moet je deze activiteiten gewoon doen, leren en deze ondergaan, in de
ergste betekenis van dit laatste werkwoord. Het is aan de leerkracht om de
leerling te blijven motiveren. Lukt dit niet door de interesse, doe dat dan met
feedback, een blijvende aanmoediging en positieve nabijheid, werkvormen,
(keuze)opdrachten/verwerkingen, enzovoort.
Een eenduidige theorie over leesgedrag is moeilijk te definiëren, maar de samenhangende factoren zijn wel bekend. Zo vallen bovenstaande concepten binnen het woord ‘leesgedrag’, maar ook leesvermogen (technisch lezen), begrijpend lezen, leeswaardering, het evalueren van de eigen leescompetentie en het reguleren van het eigen leesproces. De taak van de leerkracht houdt in om deze factoren te stimuleren en te ontwikkelen in positieve richting via gezamenlijke gesprekken (leerkracht – leerlingen, leerlingen - leerlingen), verwerkingsmanieren (OVUR-strategie, verwerkingsopdrachten, projecten, …), het evalueren (peerevaluatie, zelfevaluatie, evaluatie door de leerkracht) en het voornaamste is het in contact blijven met het leesvoer en met elkaar.
Enkele concrete acties om het leesgedrag en de leeshouding van leerlingen te ontwikkelen zijn:
Ik moet hier en daar wel een opmerking geven over deze
acties. Zo kan je best niet altijd de leerlingen laten samenwerken aan taken.
Sommige leerlingen zien dit als een zware werklast, omdat andere groepsleden
het minimum doen. Dit kan je wel meermaals toepassen in een klas, waarbij je
duidelijke afspraken opstelt waaraan de leerlingen zich ook kunnen en willen
houden.
Wanneer je verplichte leesmomenten organiseert in de klas, dan kan je als leerkracht ‘stiekem observeren’. Leerlingen kopiëren (on)bewust het gedrag van hun leerkracht en als deze persoon zelf niet leest, dan gaan sommige leerlingen dat ook niet doen. Waarom zou ik een boek lezen als mijn leerkracht het zelf niet doet?
‘De pen is sterker dan het zwaard’ of wat is het exacte
spreekwoord alweer? Alleszins ben ik ervan overtuigd dat een (online) bundel
papieren in boekvorm sterker is dan het zwaard. Hopelijk ben jij als lezer ook
hiervan overtuigd.
Bron: Koobs, R., & Boertien, M. (2023). Het belang van een mediatheek voor leesbevordering: ‘Een goed boek laat je anders naar de wereld kijken’. https://lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltm/article/view/2370/1922
Reacties