media-artikel 2 (semester 1)

Biblia-bibliu-biblio, boeken in de spotlights en een eigen bibliotheek?

Soms heb ik even geen inspiratie meer voor een leuke of interessante introductie. Dan zit ik over mijn computer gebogen, ik weet dat het slecht voor de rug is, op zoek naar zo’n instapje. Na enkele minuten te staren en te mijmeren, typte ik de volgende woorden in de zoekbalk: ‘lied jeugdboekenmaand’. Ik deel met jullie een gevonden liedje van Kapitein Winokio met als doel er enerzijds een oorwurm van te maken en anderzijds te opteren voor een jeugdboekenmaandlied specifiek voor de middelbare scholieren. Ik weet het, dat is moeilijk, maar er mag zo’n oppeppertje ook in het secundair onderwijs, toch?

https://www.youtube.com/watch?v=a9rXuJhCphE 

Waarover ik eigenlijk wil spreken zijn de talloze boeksoorten, waarover Kapitein Winokio en de kat, verkleed als mens, vol plezier zingen. Ik heb in de maand december het VRT-nieuws online gevolgd om de wekelijkse boekaanraders te bekijken. Heel leuk dat ze dit doen om boekenwurmen te informeren over de nieuwste werken, maar ook de ik-neem-sporadisch-een-boek-vast-maar-uiteindelijk-is-het-wel-een-leuk-boek-maar-ik-weet-niet-of-ik-de-volgende-keer-opnieuw-een-boek-zal-lezen-of-ik-zal-weer-moeten-van-school-lezers worden aangespoord of geprikkeld door het nieuwe aanbod dat eventueel wel op hun lijf geschreven staat.

Voordat je je afvraagt waarom ik in godsnaam of in naam van eender welke god, bijvoorbeeld ‘in odinsnaam’, een liedje afspeel, laat het me zo kort mogelijk formuleren. Anders zit ik weeral met vier pagina’s aan tekst. Ik volg al sinds enkele jaren het leesplezier, het technisch en begrijpend lezen van leerlingen en ja … het ziet er niet al te rooskleurig uit, zeker niet met de nieuwste wetenschappelijke resultaten. Al ben ik slechts een stipje op deze wereldbol, toch kan ik proberen een verschil te maken voor mijn toekomstige leerlingen. Als dit dan positief uitdraait, dan kan ik denken na het uitgeven van de nieuwste, en dalende, onderzoeksresultaten: ach, mijn leerlingen doen het goed. Stijgen de resultaten, dan denk ik waarschijnlijk: hupsa, mijn leerlingen zitten erbij. Dat hoop ik toch.

 

Boeken uit de doeken

Na iedere week een artikel te lezen over de ‘boeken van de week’, stootte ik op een ander artikel van vrijdag 22 december met als titel 22 Genkse basisscholen hebben eigen bibliotheek: “We willen duidelijk maken dat lezen overal kan”, waarin leerlingen niet alleen kennismaken met (nieuwe) boeken, maar waar er actief wordt gewerkt rond lezen.

“In de middagpauzes werken we met vrijwilligers en elke klas mag dan om de beurt hierheen komen. Het is een rustplek voor de leerlingen.” – directrice Marleen Cools, ‘t Schooltje in Oud-Waterschei. Er gaat ook een wekelijks leesalarm af. Wanneer je die hoort, leg je alles neer en start je te lezen. “We willen duidelijk maken dat lezen eigenlijk overal kan, zelfs op school. We merken nu dat kinderen meer lezen. We helpen hen om hun ideale boek te vinden, hun “wauw-boek”, zeg maar. En daar doen we het voor”, vertelde bibliotheekmedewerkster Steffi Blondeel, die werkt voor alle Genkse bibliotheekjes in de scholen. Ze zijn niet alleen actief bezig met lezen, de leerlingen worden ook geholpen naar het zoeken van een boek.

Ik vind dit een heel aangename aanpak om zowel in een lager als secundair onderwijs aan te pakken. Praat met leerlingen over boeken, zet hen aan om na te denken over het proces om boeken te selecteren. Niet elke leerling doet dat …

Enkele maanden geleden ging ik naar de gemeentelijke bibliotheek om enkele wetenschappelijke boeken uit te lenen voor het vak geschiedenis. Er waren ook leerlingen uit de middelbare school (eerstejaars) die op zoek waren naar boeken. Ik zeg ‘op zoek’, want ze grabbelden willekeurig een boek uit de rayons en stapten op hun leerkracht af. “Mevrouw, is dit een goed boek?” Ik dacht: euhm, lees de titel, de achterflap of eventueel de eerste pagina’s. De leerkracht pakte het anders aan: “Goh, dit boek gaat over een ziek meisje. Wil jij dat wel lezen? Wil je geen boekje lezen over voetbal, want jij vindt dat leuk hé.” Ik stond perplex. Serieus … de leerlingen weten niet eens hoe ze kunnen achterhalen of het boek iets voor hen is.

Als ik leerkracht Nederlands ben, of gewoonweg leerkracht want persoonlijk vind ik dat iedere leerkracht het lezen mag/moet aanwakkeren en stimuleren, dan wil ik net de leerlingen begeleiden in het zoeken naar boeken op het internet en in de bibliotheek (de leuke etiketten en kleurtjes daar), hoe zij kunnen bepalen of het boek hen ligt, enzovoort. Ik neem een voorbeeld aan de leerkracht in de bibliotheek, een mooi voorbeeld hoe je het beter niet doet. 

School- of klasbibliotheek?

Toen ik het media-artikel van de Genkse scholen las, dacht ik: ik wil meer te weten komen over mogelijke aanpakken in de klas en op school. Toen vond ik een artikel van de website ‘Iedereen leest’. Daarin lijst Van Dingenen de mogelijkheden, de positieve en werkpunten omtrent het aanschaffen van een klas- of schoolbibliotheek op. Helemaal op het einde zie je dan een titeltje ‘Een school- én klasbib?’ verschijnen. Wel, dit lijkt me zeer interessant voor een secundair. Zo kan je minibibliotheken ontwerpen voor iedere graad, met tjokvol thema’s en diverse soorten boeken voor deze leeftijd. Je kan nog eens gedifferentieerd werken wanneer je vlotte lezers naar een volgende graad kan verwijzen, leerlingen met leesmoeilijkheden kan je dan net helpen op hun niveau, enzovoort. Je kan miniklasbibs maken door met je klasgroepen naar de schoolbib te gaan en daar boeken uit te lenen. Je kan hen in functie van een talige opdracht laten kiezen, maar de combinatie tussen werk en vrije tijd lijkt me toegankelijker. Natuurlijk doe je dit niet alleen, de hele school heeft een leesplan en -visie.

Ik hoop dat ik later in een school kan staan met een positieve en actieve leesvisie met een uitgewerkt leesplan, waarin de schoolleden inzetten op zowel leesplezier als de aspecten technisch en begrijpend lezen. Lezen is een middel om zoveel kennis en vaardigheden te leren, te ontdekken en te oefenen: nieuwe blikken/inzichten in de kleine en grote wereld, leesstrategieën aanwakkeren en oefenen, werken rond verschillende tekstdoelen en -soorten en diens genrespecifieke kenmerken, het creatieve in iedere persoon aanspreken en noem maar op!  Misschien kan zo’n liedje van Kapitein Winokio en de zangeres, waarvan ik nog steeds niet zeker ben of het een mens of kat is, leerlingen kort aanwakkeren, maar het enthousiasme komt vooral van de leerkracht, de school en jezelf. Intrinsieke motivatie is het beste wat je kan hebben.

 

bronnen:

·        Beuls, F. (2023, 22 december). 22 Genkse basisscholen hebben eigen bibliotheek: “We willen duidelijk maken dat lezen overal kan”. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/12/21/22-genkse-basisscholen-hebben-eigen-bibliotheek-we-willen-duide/

·        Blieck, M., Bonneure, K., & Dumarey, A. (2024, 2 januari). Salman Rushdie over de dag dat hij werd neergestoken en de biografie van Hugo Claus: vijf boeken om naar uit te kijken in 2024. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/12/17/boeken-2024-vooruitblik/

·        Blieck, M., & Corthals, L. (2023a, december 1). De boeken van de week: winnaar Boekenbon Literatuurprijs 2023, Het Oostende van Ensor en Het boek van de Premier. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/28/de-boeken-van-de-week/

·        Blieck, M., & Corthals, L. (2023b, december 8). De boeken van de week: een reddingsplan voor het onderwijs, een moederroman en het “moeraseffect” van geweld. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/12/05/de-boeken-van-de-week/

·        Blieck, M., & Corthals, L. (2023c, december 15). De boeken van de week: Grenzen aan extreme rijkdom, een alternatieve familieroman en Meer macht voor Europa. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/12/12/de-boeken-van-de-week/

·        Jeugdboekenmaand. (2021, 6 maart). “Boeken lezen is een feest!” - Kapitein Winokio (Jeugdboekenmaand 2021) [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=a9rXuJhCphE

·        Kies je als school voor een klas- of schoolbibliotheek? | Iedereen leest. (z.d.). Iedereen Leest. https://www.iedereenleest.be/over-lezen/de-praktijk/kies-je-als-school-voor-een-klas-schoolbibliotheek